زانوی ضربدری و زانوی پرانتزی در کودکان: چرا باید به آن توجه کنیم؟
کودکان در مسیر رشد با تغییرات زیادی در استخوان‌ها، عضلات و مفاصل روبرو هستند. برخی از این تغییرات طبیعی بوده و در نتیجه‌ی رشد و تکامل اتفاق می‌افتد، اما گاهی ممکن است برخی مشکلات نیاز به توجه جدی داشته باشند.انحرافات زانو در کودکان که شایع ترین نوع آن زانوی ضربدری و زانوی پرانتزی است از مشکلات رایج ارتوپدی هستند که در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌توانند به عوارض بلندمدت منجر شوند. در این مقاله به دلایل، عوارض و راهکارهای درمان این شرایط می‌پردازیم و اهمیت اقدامات پیشگیرانه را بررسی می‌کنیم.
زانوی ضربدری چیست؟
زانوی ضربدری (Knock Knees) یکی از انحرافت زانو در کودکان است که در آن زانوها به هم نزدیک شده و مچ پاها هنگام ایستادن فاصله زیادی از یکدیگر پیدا می‌کنند. این وضعیت معمولاً در سنین ۲ تا ۵ سالگی شایع است و بخشی از مراحل رشد طبیعی محسوب می‌شود. با این حال، اگر پس از ۷ سالگی ادامه داشته باشد یا شدت آن زیاد باشد، می‌تواند نشانه یک مشکل جدی‌تر باشد.
علائم زانوی ضربدری در کودکان
- نزدیک شدن زانوها به هم به حدی که پاها به شکل “X” دیده می‌شوند.
- ناتوانی کودک در حفظ تعادل هنگام راه رفتن.
- درد در زانو یا مچ پا به دلیل فشار نامتعادل.
- تغییر در الگوی راه رفتن کودک.
زانوی پرانتزی چیست؟
زانوی پرانتزی (Bow Legs) یکی دیگر از انحرافات زانو در کودکان است که در آن پاها از هم فاصله گرفته و زانوها هنگام ایستادن یا راه رفتن فاصله زیادی دارند. این وضعیت معمولاً در نوزادان به دلیل موقعیت جنینی در رحم طبیعی است و در بیشتر موارد با شروع راه رفتن کودک اصلاح می‌شود. اما اگر این مشکل پس از سه سالگی ادامه یابد یا شدید باشد، می‌تواند نیاز به درمان داشته باشد.
علائم زانوی پرانتزی در کودکان
- فاصله زیاد بین زانوها در حالی که مچ پاها به هم نزدیک هستند.
- درد یا ناراحتی در زانوها و مفاصل.
- ایجاد الگوی غیرطبیعی در راه رفتن.
دلایل ایجاد انحرافات زانو در کودکان
تعیین علت دقیق انحرافت زانو در کوکان بسیار مهم است، زیرا درمان مناسب به علت اصلی بستگی دارد.
- دلایل ژنتیکی
برخی کودکان به دلایل ارثی مستعد این نوع انحرافات زانو هستند. در صورتی که یکی از والدین این مشکل را داشته باشد، احتمال بروز آن در کودک بیشتر است. - کمبود مواد مغذی
کمبود ویتامین D و کلسیم از مهمترین دلایل ضعف استخوان‌ها است. این کمبود می‌تواند به بیماری راشیتیسم منجر شود که یکی از عوامل مهم ایجاد انحرافات زانو در کودکان است. - چاقی کودکان
وزن زیاد فشار بیشتری به مفاصل زانو وارد کرده و ممکن است باعث انحرافات زانو در کودکان شود. - بیماری‌های زمینه‌ای
مشکلاتی مانند راشیتیسم، بیماری‌های متابولیک یا التهاب مفاصل می‌توانند از دلایل دیگر باشند. - نحوه نشستن یا ایستادن کودک
نشستن به صورت W (به گونه‌ای که پاها در دو طرف بدن قرار گیرند) می‌تواند به مرور زمان باعث ایجاد فشار غیرمتوازن به زانوها شود.
عوارض انحراف زانو در کودکان
عدم درمان به موقع زانوی ضربدری یا پرانتزی می‌تواند عوارضی جدی برای کودک به همراه داشته باشد:
- درد مزمن در زانوها و مفاصل
فشار نامتعادل به زانوها می‌تواند دردهای طولانی‌مدت ایجاد کند که ممکن است تا بزرگسالی ادامه داشته باشد. - مشکلات حرکتی
کودکان مبتلا به انحراف زانو ممکن است در فعالیت‌های روزمره مانند دویدن یا ورزش کردن با مشکل مواجه شوند. - فشار اضافی به ستون فقرات و لگن
الگوی غیرطبیعی راه رفتن ناشی از انحراف زانو می‌تواند باعث تغییر در وضعیت ستون فقرات و لگن شود. - افزایش احتمال آرتروز در بزرگسالی
فشار نامناسب به مفاصل زانو می‌تواند زمینه‌ساز آرتروز زودرس باشد.
راهکارهای درمانی برای زانوی ضربدری و پرانتزی
خوشبختانه، روش‌های مختلفی برای درمان این انحرافات زانو در کودکان وجود دارد که بسته به شدت و علت آن متفاوت است:
۱. استفاده از کفی و کفش طبی مخصوص کودکان
کفش و کفی طبی می‌توانند فشار نامتعادل به زانوها را کاهش داده و به اصلاح موقعیت پاها کمک کنند. کلینیک سلامت پا کهن انواع کفش‌ها و کفی‌های طبی متناسب با نیاز کودکان را ارائه می‌دهد که می‌توانند نتایج مثبتی داشته باشند.
۲. تمرینات اصلاحی
تمریناتی مانند کشش عضلات پا، تقویت عضلات ران و تمرینات تعادلی می‌توانند به بهبود وضعیت زانوها کمک کنند.
۳. استفاده از زانوبند ها
در موارد شدیدتر، پزشکان یا متخصصین ارتوپدی فنی ممکن است استفاده از زانوبند های مخصوص را برای اصلاح تدریجی زانوها توصیه کنند. این زانوبند ها با فشاری که به زانو می آورند سبب ایجا کشش در زانو می شوند و به تدریج انحرافات زانو را بهبود می بخشند.
۴. جراحی
اگر درمان‌های غیرتهاجمی موثر نباشند، جراحی ممکن است به عنوان یک گزینه ضروری برای اصلاح انحرافات زانو در کودکان در نظر گرفته شود. این جراحی‌ها معمولاً برای اصلاح ساختار استخوان‌ها و تراز زانو انجام می‌شوند.
پیشگیری بهتر از درمان
برای والدینی که نگران سلامتی فرزندان خود هستند، اقدامات پیشگیرانه می‌تواند از بروز این مشکلات جلوگیری کند:
- تامین مواد مغذی کافی، به ویژه ویتامین D و کلسیم.
- نظارت بر الگوی نشستن و ایستادن کودک.
- کنترل وزن کودک برای جلوگیری از اضافه‌وزن.
- مشاوره با متخصص ارتوپدی فنی در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی.
چرا باید به کلینیک سلامت پا کهن مراجعه کنید؟
کلینیک سلامت پا کهن یکی از مراکز تخصصی در درمان مشکلات ارتوپدی کودکان است. این کلینیک با بهره‌گیری از جدیدترین روش‌های درمانی و تجهیزات پیشرفته، خدماتی شامل ساخت کفی و کفش‌های طبی، مشاوره تخصصی و ارائه برنامه‌های تمرینی ،ارائه می‌دهد تا انواع انحرافات زانو در کودکان را کنترل و اصلاح کند.
والدین می‌توانند با خیالی آسوده به این مرکز مراجعه کرده و بهترین مراقبت‌ها را برای فرزندان خود دریافت کنند.
نتیجه‌گیری
انحرافات زانو در کودکان از جمله مشکلاتی است که نباید نادیده گرفته شود. تشخیص و درمان به موقع این انحرافات می‌تواند از بروز عوارض جدی در آینده جلوگیری کرده و کیفیت زندگی کودک را بهبود بخشد.
اگر نگران سلامت پاهای فرزندتان هستید، همین امروز با کلینیک سلامت پا کهن تماس بگیرید و اولین قدم را برای آینده‌ای بهتر بردارید.
